Okyanusların Evrimi: Mavi Gezegenin Yeşil Başlangıcı
Dünya yüzeyinin %70’inden fazlasını kaplayan okyanuslar, Japonya’da yapılan bir araştırmaya göre milyonlarca yıl önce siyanobakteriler ve fotosentezin evrimi nedeniyle yeşil hal almıştır.
Nature dergisinde yayımlanan araştırmada, gezegenin 4,5 milyar yıllık jeolojik süreçlerle kimyasal ve fiziksel olarak değişim geçirdiği ve yaşamın şekillendirici etkisine sahip olduğu belirtilmektedir.
Arkeyan Çağı, Dünya’nın evrimi için kritik öneme sahip bir dönemdir. Bu dönemde, atmosfer ve okyanuslar oksijensizken güneş ışığından enerji üretebilen ilk organizmalar ortaya çıkmıştır. Anaerobik fotosentez, oksijen gazının oluşmasına neden olarak büyük değişimlere yol açmıştır. Oksijen, başlangıçta deniz suyundaki demir ile bağlanmış, ancak daha sonra demir oksijeni nötrleştiremeyince atmosferde birikmeye başlamıştır.
Bu süreç, “Büyük Oksidasyon Olayı” (GOE) olarak adlandırılmış ve karmaşık yaşamın gelişimine zemin hazırlamıştır. Arkeologlar, bu döneme ait önemli kanıtlar arasında yer alan bantlı demir formasyonlarından yola çıkarak oksijenin etkilerini gözlemlemektedirler; oksijenin olmadığı ortamlarda demir yataklarının üzerinde kırmızı demir tabakaları birikmiştir.
Yüzey Suyunu Yeşile Dönüştüren Oksitlenmiş Demir Parçacıkları
Araştırmalar, Arkeyan döneminde su altında yüksek Fe(III) konsantrasyonuna sahip olduğundan, su altı ışık spektrumunun yeşil olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle Japonya’nın Iwo Jima adasının çevresindeki yeşilimsi sular, bu tezi destekleyen önemli bir örneği oluşturmaktadır.
The Conversation, fotosentez sonucu ortaya çıkan oksijenin deniz suyundaki oksitlenmiş demirin oluşumuna yol açtığını belirtmektedir. Okyanus kimyasındaki değişikliklerin son derece yavaş gerçekleştiği ve milyarlarca yıl sürebileceği vurgulanmaktadır.
Mor, Kırmızı, Kahverengi Okyanuslar
Yoğun volkanik aktiviteler ve düşük atmosfer oksijen seviyeleri, kükürt miktarını artırarak büyük değişiklikler meydana getirebilir. Bu süreçte, mor kükürt bakterilerinin yayılmasıyla birlikte Güneş’in yaşlanması yüzeyde buharlaşmayı artırarak oksijensiz ortamlarda bu bakterilerin büyümesini kolaylaştırabilir.
Her ne kadar okyanuslar mor renge dönüşmese de kırmızı veya kahverengi olabilir. Kızıl okyanuslar, tropikal iklimlerde karadaki kırmızı demir oksitlerini nehirler veya rüzgarlar aracılığıyla denizlere taşıması sonucunda oluşabilir. Ayrıca, yüzeye hâkim olan ‘kırmızı gelgitler’ olarak bilinen alg türlerinin varlığı bu durumu tetikleyebilir.
