“`html

Suriye’de İlk Parlemanto Seçimleri İçin Hazırlıklar Başladı

Suriye, Beşar Esad’ın düşüşünden sonra ilk parlamento yapısı için 5 Ekim Pazar günü dolaylı bir oylama gerçekleştirecek. Bu süreç tartışmalı katılım ve kapsayıcılık eleştirilerine maruz kalsa da, geçiş sürecinin mühimi bir aşaması olarak değerlendiriliyor.

Bu seçimler, ülkenin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın otoritesini güçlendirmek istediği bir dönemde yapılıyor. Esad’ın devrilmesinin ardından, süregelen şiddet olayları İslamcı grupların liderliğindeki yönetime yönelik azınlıklar arasında ciddi bir güvensizlik oluşturmuş durumda.

Seçim süreci dolaylı bir yöntemle ilerleyecek. Reuters’ın haberine göre, Şam yönetiminin kontrolündeki bölgelerde 6 bin delege, 210 sandalyeli parlamentonun üçte ikisini seçecek. İşte bu seçimler ve Suriye’deki geçiş süreci hakkında bilmeniz gereken temel noktalar:

Şara’nın New York’taki Tarihi Temasları

Suriye’nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara için Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda gerçekleştirilen oturum kritik bir eşik haline geldi.

Şara, 1967 yılından bu yana Suriye’yi BM’de Cumhurbaşkanı düzeyinde temsil eden ilk lider oldu.

Esad ailesinin uzun yıllar boyunca acımasız bir yönetim sergilediği süreçte, ABD ile yaşanan gerilim nedeniyle Suriye’yi temsil edenler genellikle dışişleri bakanları oldu.

Önemli Bir Kariyer Atlama

Aralık 2024’te Esad rejiminin çökmesiyle Suriye’nin ABD gibi Batılı ülkelerle ilişkilerinde yeni bir dönem açıldı.

Bu süreçte, daha önce ABD’nin terör listesinde yer alan İslamcı Heyet Tahrir Şam’ın (HTŞ) lideri olan Ahmed Şara, Esad’ı devirdikten sonra gerçek ismini kullanarak geçiş dönemi cumhurbaşkanı unvanını aldı.

Terör örgütü liderliğinden Cumhurbaşkanlığına terfi eden Şara, yaklaşık 60 yıl sonra BM’de Suriye’yi temsil etme fırsatı yakaladı. Bu durum, onun siyasi kariyeri açısından önemli bir sıçrama olarak değerlendiriliyor.

Trump’tan Erdoğan’a Övgü

Trump yönetimi, Esad rejiminin sona ermesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kritik bir rol oynadığına inanıyor.

Beyaz Saray’da Erdoğan ile bir araya gelen ABD Başkanı Donald Trump, “Suriye’deki zaferin mimarı Erdoğan’dır” sözlerini kaydetti ve Erdoğan’ın Esad’ın devrilmesindeki başarısını vurguladı.

Trump, Erdoğan’a dönerek “Siz sadece vekilleriniz sayesinde bu başarıyı elde ettiniz” diyerek HTŞ’nin Türkiye’nin “vekil güç” olduğunu ima etti.

Şara’nın Gelecek Hedefleri

Artık gözler Ahmed Şara’nın Suriye’yi nasıl istikrara kavuşturacağına çevrildi.

New York’taki BM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada “Suriye, dünya ülkeleri arasında hak ettiği yeri geri alıyor” dedi ve bu mesajlar uluslararası kamuoyunda olumlu karşılandı.

Ancak Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nin (ECFR) Ortadoğu ve Kuzey Afrika Direktörü Julien Barnes-Dacey, Şara’nın ciddi zorluklarla karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Barnes-Dacey, “Ahmed Şara, somut ilerlemeleri sağlama ihtiyacının ve uluslararası alanda yakalanan momentumun özel kazanımlara dönüşmesini sağlamak zorunda” dedi.

Suriye’deki yeni yönetimin uluslararası alanda kabul görmesi, ülkedeki istikrarsızlıkla çelişkili bir durum oluşturuyor.

Ahmed Şara, konuşması sırasında “İsrail’in Suriye’yi hedef alan saldırıları, uluslararası destekle çelişiyor” ifadelerini kullandı ve Suriye’nin diyalog taahhüdünü yinelediği gibi, İsrail ile ilişkilere normalleşme açısından olumlu bir yaklaşım beklemediğini de dile getirdi.

Şara, Alevi, Hristiyan ve Dürzi azınlık gruplarına karşı gerçekleşen mezhepsel şiddet olaylarına da dikkat çekerek, “Ellerini Suriye halkının kanıyla lekeleyen herkes adalet karşısında hesap verecek” dedi. Ayrıca, Suriye’nin gerçekleri araştırmak için komisyonlar kuracaklarını ve BM’ye cinayetleri soruşturma izni vereceklerini kaydetti.

Tartışmalı Seçim Süreci

5 Ekim’de Suriye’de meclis seçimleri gerçekleştirilecek.

Bu seçimler, Esad rejiminin çökmesinden sonra yapılan ilk seçim olma özelliğini taşıyor ve başlangıçta Eylül ayına planlanmıştı, ancak ertelendi.

Ayrıca, Ahmed Şara, BM Genel Kurulu’nda azınlık haklarına saygılı ve Suriye’nin etnik ve dini yapısını yansıtan bir hükümet kurma sözü verdi.

Ancak pek çok gözlemci, seçimlerin gerçek anlamda demokratik temsiliyet sunmayacağı eleştirisinde bulundu. Özellikle güvenlik kaygıları ve merkezi yönetimden uzak bazı bölge ve azınlık gruplarının süreçten dışlandığı belirtiliyor.

Ayrıca milletvekilleri seçmenler tarafından doğrudan seçilmeyecek; 210 milletvekilinin üçte biri doğrudan Ahmed Şara tarafından atanacak, geri kalanı da onun kontrolündeki yerel komiteler tarafından belirlenecek.

Seçim Komisyonu Başkanı Muhammed Taha al Ahmad, toplamda 1,578 adayın 50 seçim bölgesinde yarışacağını ve bunların yüzde 14’ünün kadın adaylardan oluştuğunu açıkladı.

Bu seçimlerin Suriye’de siyasi istikrar sağlayıp sağlamayacağı henüz belirsizliğini koruyor.

Uzman Barnes-Dacey, Şara’nın merkezi gücü elinde tutma çabasının azınlıklara daha az alan sunduğunu ve coğrafi olarak gücün yayılmasına engel teşkil ettiğini belirtiyor.

Finansal Kaynak İhtiyacı

Bu arada geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, New York’ta Suriye’ye uygulanan yaptırımların kaldırılması çağrısında bulundu.

Şara, ülkesinin artık “kriz ihraç eden” bir ülke olmadığını, aksine “fırsatlar ülkesi” haline geldiğini ifade ederek, yaptırımların Suriye halkının gelişimini engellememesi gerektiğini belirtti.

2011’de Suriye’de başlayan iç savaş sonrası uygulanan birçok yaptırım, bu yıl başlarında AB ve ABD tarafından kaldırıldı; ancak hala yürürlükte olan 2019 tarihli Sezar Suriye Sivilleri Koruma Yasası ağır yaptırımları içeriyor.

Bu yaptırımlar, Esad yönetimi ve müttefiklerinin işlediği suçlar için hesap verme mekanizması oluşturmaya yönelikti. Ancak bunların kaldırılması ABD Kongresi’nin kararına bağlı durumda.

Son günlerde Suriye’de bir mahkeme, yaklaşık 10 ay önce Rusya’ya sığınan eski lider Beşar Esad hakkında tutuklama kararı aldı.

Bu durum, yaptırımların kaldırılmasına yönelik bir adım mı sorusu akıllarda, ama Ahmed Şara’nın acil mali kaynaklara ihtiyaç duyduğu oldukça açık.

Barnes-Dacey, Şara’nın ABD ile olan ilişkilerine duyduğu önemle yürütmek istediği yaptırım kaldırma hedefinin, ülke ekonomisinin yeniden canlanması açısından büyük bir önem taşıdığını belirtiyor.

Peki, Şara uluslararası mali desteği sağlayabilecek mi? Heinrich Böll Vakfı’nın Ortadoğu ve Kuzey Afrika departmanının başkanı Bente Scheller, “Ne yazık ki, Suriye’deki değişim, uluslararası kalkınma yardımı krizinin ortasında kalıyor” ifadesinde bulundu.

Yardım Krizi Suriye’yi Zorluyor

Arap Görüş Endeksi’ne göre, 18 Eylül 2025 tarihinde yapılan ankette Suriyelilerin yüzde 61’i demokratik bir yönetimi destekliyor.

Bu sonuç şaşırtıcı değil, zira Suriye halkının demokratik talepleri 2011’deki ayaklanmalara neden olmuş, bu talepler Esad yönetimi tarafından sert bir şekilde bastırılmış ve aynı zamanda iç savaşı başlatan unsurlardan biri olmuştur.

Aynı zamanda Suriye’de, halk arasında yeni bir umut havası da gözlemleniyor.

Anket katılımcılarının yüzde 56’sı, Suriye’nin doğru yolda olduğunu ve kendilerini güvende, mutlu ve umutlu hissettiklerini belirtiyor.

Analistler, Suriye’nin bölünme riski, dış müdahaleler ve İsrail’in hava saldırılarına rağmen halktaki artan iyimserliği önemli bir gelişme olarak değerlendiriyor.

“`

Suriye’de seçim günü: Şara’nın ilk sınavı